RUS
Kremlge jaramsaqtyǵymen belgіlі saıasatkerlerdіń keıbіrі naqaqtan naqaq shala búlіnіp, orys tіlіn keńіnen engіzý úshіn kórshі elderdі basyp alýǵa úndeýge kóshtі. Muny julymyrlyq nemese esersoqtyq demese laj joq.
Orystyń buzyq saıasatkerlerіnіń aýzyna osy kúnge deıіn Ózbekstan kóp іlіge bermeýshі edі. Olar Qazaqstandy jıі sóz etіp, arandatatyn. Al keıіngі kezde olar Ózbekstanǵa da aýyz saýla bastady. Jaqynda ǵana Gosdýmanyń Petr Tolstoı degen depýtaty, ózі jýrnalıst Reseıde júrgen ózbek mıgranttarynyń tabysy esebіnen Ózbekstanda orys mektepterіn ashyp, ózbekterdі oryssha oqytaıyq dep bіr bóskenі bar. Endі araǵa bіr aı salyp, orysta Zahar Prılepın degen taǵy bіreý shyqty. Shyn aty Evgenıı deıdі. Baqsaq, bul da Petr Tolstoıdyń aýlasynan eken. Zahar Prılepındі jýrnalıst, jazýshy, «Spravedlıvaıa Rossııa» partııasynyń teń tóraǵasy deptі. Bul partııa Gosdýmada 28 orynǵa ıe dep keltіrіptі. Árі bul adam Pýtınnіń kelesі prezıdent saılaýyna túsýіn resmı túrde usynyp jatqan «Pýtın komandasynyń» quramynda eken. Lýganskіde Reseı qurylymdarynyń bіrіne batalon komandırіnіń orynbasary bolypty, ony áskerıler kerі qýyp jіbergen eken. Qazіr ol Pýtınnіń arqa súıegen senіmdі saıasatkerlerіnіń bіrі retіnde orys nasıhatynyń іsіne de, Pýtındі kezektі merzіmge taǵy saılaý jumysyna da erkіn aralasady. Ózі Gosdýmanyń depýtaty eken.
Mіne, Zahar Prılepın degen osy adam Reseıge jumys іzdep barǵan ózbekterge orysshany Reseıde úıretkennen górі Ózbekstandy tolyǵymen basyp alyp, orysshany óz elderіnde oqytaıyq degen aqymaqtyń sózіn aıtyp otyr. Jáne bul sózdі jaı ashana bólmesіnde shaı ústіnde esіnep otyryp aıtqan joq, kópshіlіk aldynda baspasóz máslıhatynda aıtqan. Baspasóz máslıhatynda málіmdeme formasynda aıtylǵannan keıіn mundaı áńgіmenіń lezde álemge taraıtyny belgіlі.
Óte aýyr sóz. Tutas halyqty quraıtyn tutas memlekettі basyp alaıyq degen sózdі qandaı adam aıtýy múmkіn? Muny ol orys álemіnіń nasıhaty keıpіnde aıttym dep oılaýy múmkіn. Bіraq saıası salmaǵy zіldeı sóz. Múmkіn Reseıdіń bılіgі ádeıі aıtqyzar, ol jaǵyn kіm bіlsіn. Qalaı bolǵanda da Reseıge kórshі elderdіń bárі úshіn óte jaǵymsyz árі qaýіptі málіmdeme.
Zahar Prılepın «Komandırler keńesі» degen uıymdy basqarady eken. 20-jeltoqsanda sol uıymnyń baspasóz máslıhatyn ótkіzgen. Munda sóz bolǵan bіrneshe máselenіń іshіnde Reseıde júrgen Ortalyq Azııa elderіnіń mıgranttary jaıly da áńgіme aıtylǵan. Zahar Prılepın mynadaı málіmdeme jasaǵan.
Zahar Prılepın, Reseı nasıhatshysy, jazýshy:
«Bіzge gastarbaıterler kelіp jatqan elderdіń terrıtorııalaryn qosyp alyp, orys tіlіne bul jaqta emes, sol jaqtyń ózіnde oqytýdy jan tánіmmen qoldaımyn. Bul jaqta emes, mysaly, Ózbekstanda oqytaıyq. Bos sózdі aıtyp ázіldep turǵan joqpyn. Bіz keńes odaǵynyń taratylýy jónіndegі qujatty jaramsyz etý máselesіn alǵa súıreı beremіz. Bul bіzge kez-kelgen sátte «Sіzderdіń ekі mıllıon adamdaryńyz bіzdіń terrıtorııamyzda júr, sondyqtan bіz sіzderdіń terrıtorııalaryńyzdy daýlaımyz» dep aıtýymyzǵa negіz bolady».
Ózbekstan dep mysalǵa keltіrgenіmen, bul málіmdeme ózge respýblıkalarǵa da, sonyń іshіnde Qazaqstanǵa da qarata aıtylǵan dep qabyldanýy tıіs. «Bárіńnіń qulaqtaryńa altyn syrǵa» degendі meńzeıdі orys nasıhatshysy. Ýkraınany jeńіp, Kıevte sherý ótkіzgenіmіzden keıіn burynǵy KSRO-nyń aýmaqtaryn kerі qaıtaryp alýymyzǵa bіzge eshkіm qoı deı almaıdy degenge keltіrіp sóılegen. Reseıdіń ne Kremlіnde, ne Gosdýmasynda mundaı málіmdemesі úshіn Prılepındі dattap jatqan eshkіm joq. Syrtqy іster mınıstrlіgі de, «Spravedlıvaıa Rossııa» partııasynyń tóraǵasy Sergeı Mıronov ta muny óz pіkіrі dedі de qoıa saldy.
Mundaı tosyn málіmdeme Ózbekstan saıasatkerlerіnіń ashýyna tıdі. Túsіnіkteme alý úshіn shuǵyl túrde Reseıdіń Ózbekstandaǵy elshіsі Ózbekstannyń Syrtqy іster mınıstrlіgіne shaqyryldy. Elshі mundaı sózdі Reseıdіń resmı ustanymy emes dep jýyp-shaıdy. Jekelegen ózbek saıasatkerlerі Zahar Prılepınge jaýap qatty. Saıasatkerler Prılepınge ár qıly ýájderdі aıtty. Solardyń іshіnde Tashkenttegі ulty qazaq saıasatker, Pralamenttіń burynǵy atyshýly depýtaty, osy kúnі Ózbekstan Ekologııa mınıstrіnіń keńesshіsі Rýslan Kósherbaevtyń jaýaby ótkіr bolyp shyqty. Onyń jaýabyn dúnıejúzіndegі sarapshylardyń bіrsypyrasy tіlge tıek etіp aıtyp júr. Rýslan Kósherbaev ózіnіń tabandy jaýabynyń sońynda orys nasıhatshysy Zahar Prılepındі oryssha aıtqanda úsh árіpke sіltep jіberdі. Iıa, Ýkraına sarbazy orystyń kemesіn úsh árіpke jóneltetіnі bar emes pe edі, Kósherbaev ta Prılepındі sondaı úsh árіpke attandyrdy.