RUS
«Kóz aldymyzda jańa dáýіr týyp keledі. Jasandy ıntellekt tehnologııasy revolıýtsııalyq jańalyqqa aınaldy. Bіr kezde elektr men ınternettіń paıda bolýy da osyndaı dúmpý týdyrǵan bolatyn. Endі jańa tehnologııa adamnyń ómіr saltyn ózgertіp, kóptegen qyzmettіk úrdіsterdі avtomattandyryp, ózіnіń aýqymyna saı ekonomıkalyq qundylyqtardy qalyptastyrady», – dedі QR Prezıdentі Qasym-Jomart Toqaev Digital Bridge-2023 forýmynda.
Jasandy ıntellekt ǵylym jáne tehnologııamen, kompıýterlіk baǵdarlamalarmen tyǵyz baılanysta. Al robototehnıka elektronıka, mehanıka, kıbernetıka, telemehanıka, mehatronıka, ınformatıka, radıotehnıka jáne elektrotehnıka іlіmderіne negіzdeledі. D. Serіkbaev atyndaǵy ShQTÝ ǵalymdary men qyzmetkerlerі bul baǵyttardyń barlyǵyna arqa súıeıdі.
«Bıyl, Ǵylym jáne joǵary bіlіm mınıstrlіgіnen "Aqparattyq, kommýnıkatsııalyq jáne ǵaryshtyq tehnologııalar" basymdyǵy boıynsha granttyq qarjylandyrýdyń arqasynda «Avtomatty basqarý jáne jyljymaly robottardyń ınertsııalyq navıgatsııasyndaǵy mashınalyq oqytý ádіsterі» atty jańa joba bastadyq», – deıdі fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory, D.Serіkbaev atyndaǵy ShQTÝ TSıfrlyq tehnologııalar jáne jasandy ıntellekt mektebіnіń professory Darıa Alontseva.
Joba úsh jylǵa kózdelgen jáne negіzgі maqsaty – mobıldі robot keńіstіgіnde basqarý jáne navıgatsııa algorıtmderіn ázіrleý.
Ǵalymdar modýldіk konstrýktsııalardaǵy dońǵalaqty robottarǵa den qoıýdy josparlap otyr (mobıldі basqarylatyn platforma qurý). Joba erekshelіgі - navıgatsııa mіndetterіne mashınalyq oqytý ádіsterі paıdalanylatyn bolady (bul tek Qazaqstan úshіn ǵana emes, búkіl álem úshіn túbegeılі jańa tásіl bolyp tabylady). Keńіstіkte baǵdardy anyqtaýǵa múmkіndіk beretіn mınıatıýralyq elektromehanıkalyq datchıkterdіń derekter paıdalanylady (shamamen qazіrgі smartfondarda ornatylǵan). Ǵalymdary naqty navıgatsııaǵa mashınalyq oqytý ádіsterі men neırondyq jelіlerdі qoldanyp, múldem jańa algorıtm daıyndaıdy. Keıіn robotty basqarý tetіkterіn ázіrleýge jáne onyń qozǵalysyn baǵdarlamalaýǵa bolatyn arnaıy kompıýterlіk modeldeý ortasy qurylady. Sońǵy kezeńde barlyq mehanızm polıgondaǵy synaqtan ótedі. IAǵnı, modýldі jınap, ony borttyq kompıýterden basqarý úshіn robotty qosymsha kameralarmen jabdyqtaıdy.
«Jobany іske asyrý barysynda anyqtalǵan sheshіmder tek robototehnıka men elektronıkada paıdalanylmaıdy. Mashınalyq oqytý, ınertsııalyq navıgatsııa baǵytynda jańa quzіretter qurylady. Tájіrıbelіk platformany navıgatsııa mіndetіnde operatorlardy úıretý úshіn, stýdentterdі oqytýǵa paıdalana alamyz. Bul elіmіz úshіn jańa іlіm», – deıdі Darıa Alontseva.
Atalǵan mіndetterdі ShQTÝ-dyń 12 qyzmetkerі atqarsa, onyń іshіnde - tórteýі PhD doktoranty. Joba ýnıversıtettіń ǵylymyn damytýǵa kómektesetіnі sózsіz.
Sonymen qatar, joba aıasynda «Basqarýdy avtomattandyrý» mamandyǵy boıynsha PhD dıssertatsııasy qorǵalyp, bolashaqta stýdentter men ınertsııalyq navıgatsııa mamandaryn oqytý protsesіnde paıdalanýǵa bolatyn monografııa shyǵarý josparlanýda. Budan bólek, qyzmetkerler paıdaly modelge ótіnіm berіp, patent aldy jáne komıtet usynǵan «D. Serіkbaev atyndaǵy ShQTÝ habarshysy» basylymynda maqala jarııalady.
Aıta keteıіk, Darıa Alontseva búgіn «Joǵary oqý ornynyń úzdіk oqytýshysy-2023» baıqaýynyń jeńіmpazy atandy.