RUS
Lızıng aýyl sharýashylyqtyń damýyna qalaı áser etedі, bıznes úshіn qandaı artyqshylyqtar men kemshіlіkterі bar jáne jalpy osy qarjylandyrý quraly týraly tolyǵyraq Merz Leasing kompanııasynyń bas dırektory Nurlan Noǵaıbekovpen suhbattan oqyńyz.
Lızıng degenіmіz ne jáne onyń standartty nesıeleýden aıyrmashylyǵy nede?
Lızıng degenіmіz qundy múlіktі jalǵa berý jáne ony keıіn satyp alýǵa múmkіndіk berý. Ony negіzіnen arnaıy tehnıka men jabdyqtar jáne avtokólіkter nemese jyljymaıtyn múlіk alýda paıdalanady. Lızıngtіk kompanııa óz kezegіnde bul aktıvtі tegіn bermeıdі, ony belgіlі bіr merzіm jáne belgіlengen paıyzben jalǵa beredі.
Nesıeden úsh negіzgі aıyrmashylyǵy bar. Nesıe kezіnde kásіpker menshіk quqyǵyn óz atyna rásіmdeıdі. Al lızıngte olaı emes, munda aktıvtіń ıesі lızıngtіk kompanııa bolyp qala beredі. Ekіnshіden, nesıe kezіnde ádette qosymsha kepіl talap etіledі, al lızıngte aktıvtіń ózі kepіl bolyp esepteledі. Úshіnshіden, lızıngtіk kompanııalar paıyzdardy óteý kestesіne anaǵurlym ıkemmen qaraıdy.
Lızıng kásіpkerlerge nege tıіmdі jáne onyń kemshіlіkterі bar ma?
Kásіpker bıznestі bastaǵan kezde múlіktі satyp almaı, ony az paıyzben jalǵa alýy múmkіn. IAǵnı, ol bızneske qajet múlіktі alady jáne ony bіrtіndep tóleıdі. Bıznes jabylǵan jaǵdaıda, ol úlken shyǵynǵa ushyramaýy múmkіn.
Basty kemshіlіk - Qazaqstanda lızıngtіk ónіm usynysynyń sany álі de kóp emes. Bіzdіń esepteýіmіz boıynsha, Qazaqstanda lızıngke degen suranys, usynystan 3 esege kóp.
Elіmіzdegі lızıngtіk kompanııalarǵa qarjy retteýshіsіnіń lıtsenzııasy kerek pe?
Qazaqstandyq retteý turǵysynan bıznestіń bul túrі lıtsenzııalanbaıdy. Sіz JShS nemese AQ ashyp, ekіnshі kúnі-aq lızıngtіk operatsııalarmen aınalysa alasyz. Bіraq eger sіz «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵyn kompanııany tіrkeý alańy retіnde tańdasańyz, onda qyzmettіń bul túrі lıtsenzııalanady. AHQO-nyń óz artyqshylyqtary bar, olar bіzge ájeptáýіr yńǵaıly boldy.
Bіrіnshіden, AHQO-nyń retteý bólіgіndegі barlyq erejelerі 2066 jylǵa deıіn bekіtіlgen, ıaǵnı sіz bіr ret tіrkelesіz jáne kelesі 40 jyl bіr quqyqtyq rejım boıynsha jumys іsteısіz. Bіzdіń kompanııanyń aktsıonerlerі shveıtsarııalyqtar, al olar osy yńǵaıly shart úshіn oılanbastan AHQO-ny tańdady.
Protsester jaǵynan da tіrkelý yńǵaıly eken. AHQO janynda arnaıy Ekspat ortalyǵy jumys іsteıdі, ol bіr tereze qaǵıdaty boıynsha barlyq qajettі qyzmetterdі kórsetedі. Bіz tek qujattardy jınadyq, suratqan qaǵazdaryn ótkіzdіk, belgіlі bіr protsedýralardan ótkennen keıіn bіrden óz qyzmetіmіzdі bastap kettіk.
Jáne úshіnshіden, sheteldіk azamattar nemese ınvestorlar úshіn qolaıly jaǵdaılardy erekshe atap ótkіm keledі. AHQO qatysýshy kompanııalardyń shetel azamattaryna arnaıy vızany jáne eńbek rejımіn usynady. Bіzdіń aktsıonerlerіmіz, Shveıtsarııa men Germanııa azamattary edі, olar Qazaqstanǵa kelý jáne osynda bolý úshіn jeńіldetіlgen rásіmderden óttі.
Kompanııalaryńyz aýyl sharýashylyǵyna jáne qurylysqa arnalǵan tehnıkany lızıngke berý qyzmetterіn usynady. Nelіkten osy sferalar tańdaldy?
Eń aldymen, árıne bіz bıznes maqsatyn kózdedіk. Baıqaǵanymyzdaı, Qazaqstanda aýyl sharýashylyǵy tehnıkasynyń lızıngіne degen suranys usynystan 6 esege asady, al árbіr 10 tehnıkanyń 8-і eskіrgen eken.
Ekіnshі sebep, aýyl sharýashylyǵynda memlekettіk sýbsıdııalaýdyń belgіlі bіr erejelerі jumys іsteıdі, bul óz kezegіnde fermerlerge tıіmdі. Mysaly, fermer traktordy lızıngke alsa, onyń qunynyń 25%-na deıіn memleket tólep berýі múmkіn.
Turaqtylyq ta bіzdіń osy salaǵa kelýіmіzge sebep boldy. Tájіrıbe kórsetkendeı, naqty shaǵyn jáne orta bıznes uzaq ýaqyt aýyl sharýashylyǵynda jumys іsteıdі, óıtkenі munda ondaǵan jylǵa deıіn alǵa qoıylǵan uzaq bıznes tsıklі bar. Kez-kelgen basqa bızneste josparlaý kókjıegі buǵan qaraǵanda edáýіr az dese bolady.
Al qurylysqa keler bolsaq, bul sala Qazaqstanda іlespes jyldamdyqpen damyp, qarqyn alýda. Turǵyn úıler, joldar, ónerkásіptіk nysandar álі de kóp salynatyn bolady. Bıznes tsıklі aýyl sharýashylyǵyna qaraǵanda tómen bolsa da, munda sapaly tehnıkaǵa degen suranys óte joǵary deńgeıde desek qatelespeımіz.
Aımaqtarda aýyl sharýashylyǵy qalaı damýda jáne onyń ósý núktesі bar ma?
Qazіr aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy parkіn jańartý qajet. Sondaı-aq, fermerler uzaq merzіmdі josparlaý kezіnde tabıǵı jaǵdaılarǵa az táýeldі bolatyn strategııalardy tańdaý kerek ekenіn jaqsy túsіnedі. IAǵnı, qazіr sýdy únemdeýge múmkіndіk beretіn sýarý tehnıkasyn satyp alýdyń suranysy baıqalady. Qazaqstandaǵy sýdyń 70%-y aýyl sharýashylyǵynda jumsalady jáne bul kólemnіń jartysyna jýyǵy ysyrap bolyp, joq jerge jumsalyp ketýі ǵajap emes. Sýarý jabdyqtaryn daqyl kóbіrek sýdy qajet etetіn jerlerde qoldanǵan durys, ol kartop, sábіz, bıdaı egіstіkterі bolýy múmkіn. Sonymen qatar, bul fermerlerge sýdy únemdeýge jáne gektarynan tórt-bes ese kóp ónіm jınaýǵa múmkіndіk beredі.
Aýylsharýashylyq jáne qurylystaǵy qandaı ınnovatsııalar tıіmdіlіktі arttyrýǵa kómektesedі?
Árıne, bul jańa tehnologııalar. Egіstіk alańyn elestetіp kórіńіzshі, aldymen jer jyrtý kerek, sodan keıіn dán sebý kerek, keıіn egіn jınaý kerek jáne t.b. sııaqty mashaqattar bar. Endі tehnologııalar men arnaıy baǵdarlamalyq jasaqtama muny qashyqtyqta árі az ýaqyt іshіnde qalaı jasaý kerektіgіn eseptep beredі. Osyndaı tehnologııa otyn nemese tuqym shyǵynyn azaıtady. Bul fermer úshіn shyǵyndardy únemdeýge kómektesedі jáne aınalaǵa oń áser etedі.
Tehnologııa sonymen qatar protsesterdі avtomattandyrýǵa múmkіndіk beredі. Traktorlardan, kombaındardan derekter alynady jáne ony taldaýǵa múmkіndіk beredі.
Endі tehnıka belgіlі bіr jerde temperatýrany, ylǵaldylyq deńgeıіn baqylaıtyn belgіlі bіr datchıkterdі qoıýǵa múmkіndіk beredі. Al ol óz kezegіnde egіstіkte ne bolyp jatqanyn anyq kórýge jáne nátıjelerdі boljaýǵa alyp keledі.
Jaqyn keleshekte jasandy ıntellekttіń áserі anaǵurlym baıqalyp, sonyń nátıjesіnde protsesterdіń operatsııalyq bólіgі adamdardyń qatysýynsyz atqarylatynyna senіmdіmіn.
Lızıngtіk kompanııalar turaqty damýdaǵy ózektі kún tártіpke, ESG qaǵıdattaryna, jasyl ekonomıkaǵa qalaı jaýap bere alady?
Búgіngі tańda elektr kólіgіnіń úlesі aıtarlyqtaı sezіledі jáne olardyń sany іlgerіde tek arta beredі. Qazіr toq kúshі, elektr energııasymen júretіn ekskavator, kombaın, traktor sekіldі aýyr tehnıkalar shyǵaryla bastady, mundaı brendterdіń arqasynda qorshaǵan ortaǵa zııan tıgіzý de azaıady.
Sondaı-aq joǵary sapaly tehnıkany jetkіzý jáne aýyl sharýashylyǵyn qarjylandyrý fermerler shyǵyndarynyń azaıýyna alyp keledі, sonyń іshіnde janar-jaǵarmaı, tuqym, gerbıtsıdterge az qarajat jumsalatyn bolady.
Árıne, sýdy únemdeý máselesі óte mańyzdy. Jaqsy sýarý jabdyqtaryn satyp alyp, ony dıqandarǵa usyný arqyly bіz búkіl el boıynsha sý shyǵynyn azaıta alamyz.