RUS
Бағдарламада Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті мен Семей медицина университетінің студенттері пікірсайысқа түсіп, қалдықтарды қайта өңдеудің түрлі әдістерін, салалық проблемаларды және оларды шешудің кешенді жолдарын ұсынды.
Алғаш болып сөз алған Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің командасы Қазақстандағы қалдық өңдеу ісінің қазіргі жағдайын шетел тәжірибесімен салыстыра отырып, нақты деректер келтірді. Айтуларынша, елімізде бүгінде 3000 жуық полигон бар, онда 125 миллион тоннадан астам қалдық жиналған. Ал жыл сайынбұл көрсеткішке шамамен 5 миллион тонна қосылып отырады. 2024 жылғы мәліметке сүйенсек, 4,1 миллион тонна қалдықтың тек 23,9%-ы ғана қайта өңделген. Олар шешім ретінде автоматтандырылған сұрыптау жүйелерін, химиялық өңдеу және биоқалдықтардан тыңайтқыш өндіру секілді заманауи технологияларды енгізуді ұсынды. Жапония, Германия, АҚШ пен Нидерландының озық компаниялары мысалға алынып, нақты сандар мен тиімділіктері тілге тиек етілді. Сонымен қатар, шетелдік инвесторларды тарту үшін салық жеңілдіктерін ұсыну, дипломатиялық деңгейде технологиялық әріптестік орнату қажеттігі айтылды.
Келесі сөз кезегін алған Семей медицина университетінің жастары мәселеге басқа қырынан қарады. Олар басты назарды — қалдықты кейін өңдеу емес, мүлде туындауына жол бермеуге аударды. «Жиналмаған жерден шашылмаған жер жақсы» деген қағиданы алға тартқан студенттер Тайынша ауылындағы BioOperations зауытының тәжірибесін үлгі ретінде ұсынды. Бұл кәсіпорын бидайдан биоэтанол өндіру процесінде қалдық қалдырмай, әр элементті пайдаға жаратады. Ұн, крахмал, глютен, тіпті көмірқышқыл газы – барлығы өндірістік айналымда қалады. Семейлік студенттер мемлекеттен айналым қаражатына жеңілдетілген несие беру, жас ғалымдарды осы салаға тарту, ғылыми жобаларды қолдау және шетелдік инвестиция арқылы жаңа зауыттар ашуды ұсынды.
«Азамат» жобасы — пікір мен дәлел тоғысатын алаң. Бұл жолы да студенттер өткір талдау жасап, ұсыныстарын нақты деректермен негіздеді. Қазылар шешіміменжеңіс Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне берілді. Айта кетейік, бағдарламаға қазылық еткендер қатарында ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің өкілі Назгүл Әлімсұрина, экоблогер Базарбек Қамысбаев және «Qazaq Debate» қозғалысының құрылтайшысы Ерболат Мұхамеджан болды.