Қызметкерлерді мотивациялау

Басқарусыз тәртіп те, өнімді жұмыс та болмайды әрі ұжымдық алға қойылған мақсаттарға жету де мүмкін емес. Басқару, көшбасшы болу, қандай да бір көшбасшылық қасиеттерді меңгеру – адамға болашақ кәсібінде, мансаптық жолында таптырмас қажеттілік. Осыған сай қазіргі таңда жоғары оқу орындарында магистранттарға арнап «Басқару психологиясы» пәні оқытылады.

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің базасында оқытылатын «Басқару психологиясы» пәнінен психология ғылымдарының кандидаты, профессор Жубаназарова Назираш Сүлейменқызы сабақ береді. Бұл пәнді оқытуда басқару іс-әрекетінің теориялық негіздерін игеру, тұлғалық ерекшеліктерді анықтау, қызметкерлерді мотивациялау, ұжымдағы конфликтілердің алдын алу, ұжымдық мақсаттарды жүзеге асыру барысында қызметкерлерге қолданылатын тактикалар, эмоциялық күйлерді анықтау секілді мәселелер көзделген. Дәріс барысында профессор Жубаназарова Назираш Сүлейменқызы аталмыш мәселелерді шешу жолдарын, өзектілігін кеңінен қамтып, шетелдік зерттеуші-психологтардың еңбектерінен мысал келтіре отырып, жан-жақта ақпарат беруге тырысады. Ал семинар тапсырмасын орындау кезінде Кабаченко В.С. «Психология управления», Столяренко А.Д. «Психология делового общения и управления», сондай-ақ қазақ тіліндегі зерттеулер бойынша Бердібаева С.Қ. «Тұлға психологиясы», Жубаназарова Н.С «Тұлғаның психологиялық диагностикасы», Ахтаева Н.С., Абдижаппарова А.И., Бекбаева З.Н. «Басқару психологиясы» секілді бірқатар еңбектерді пайдаланамыз. Жоғарыда аталған тақырыптардың ішінде қызметкерлерді мотивациялауға қатысты айтар болсақ, ұжымдағы басқарудың негізгі бір тетігі басқарушының қызметкерлерді ынталандырып, мотивациялауы дер едік. Өйткені мотивация беру ұжымдық алға қойған мақсаттарға жету үшін ең өнімді тәсілдердің бірі болып табылады. Өйткені қызметтегі әрбір іс-әрекет мотивтерге негізделеді. Мотивациялау қызметкерлерге істеп жатқан қызметінің мағыналылығын түсінуге көмектеседі. Сондай-ақ әр қызметкердің ішкі жеке мотивациясын ұжымдық жалпы мотивацияға айналдыра отырып, негізгі мүддеге жетуге болады. Жұмысты жақсы атқарғаны үшін, қызметтегі ерекше белсенділігі үшін тағайындалатын сыйақылар, түрлі демалыстар, жалақыға қосылатын үстемақылар адамдарға мотивация беріп, әрі қарай өзін дамыта отырып, тағы да белсенді жұмыс жасау үшін ынтасын ашады. Осы мотивациялауға қатысты басқару психологиясында А. Маслоу, Ф. Герцберг, К. Алдерфер сынды шет елдік ғалымдардың теориялары негізге алынады. Бұл зерттеушілердің қалыптастырған жүйесі қазіргі күнге дейін жұмыс жасауда қолданылып келе жатқан әдіс болып табылады. Сондай-ақ келешекте біз де белгілі бір ұжымға басшылық жасасақ аталмыш әдістерді жүзеге асырып, өз тәжірибемізде пайдаланып көруіміз керек деп ойлаймын.

Қызметкерлерді мотивациялауға қатысты ойымызды қорытындыласақ, мотивацияның адам өмірінде алар орны ерекше. Кез келген тұлғаға маман боп қалыптасуында өзіндік ішкі жігерлендіруден бөлек қызметтік мансабындағы мотивациясының болуы өте маңызды дер едім. Осыған қатысты сабақ барысында қызметкерлерге мотивация беру мәселесін ауызша талдап, дискурсқа түсу арқылы әр түрлі көзқарастарды білдік және мотивацияға қатысты дұрыс пікір қалыптастыра алдық деп ойымды тұжырымдаймын.

Жубаназарова Н.С.
Психология ғылымдарының кандидаты, профессор
Жолдасқалиқызы Әсел,
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ
Қазақ филологиясы мамандығының
1-курс магистранты