RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, jýrnalıst Túrkııa áýejaıyna jınalǵan ár ult óz tіlіnde sóılep tur, al bıshara qazaq qana orys tіlіnde shúldіrlep tur deıdі.
"Mіne, bіz Antalııa áýejaıyna keldіk. Aınalamda adamdar óte kóp. Neshe túrlі ulttar men qanshama elden kelgen adamdar tolyp júr. Árqaısy óz tіlіnde sóıleıdі. Tek beıshara qazaqtar ǵana orys tіlіnde shúldіr-shúldіr etedі. Sonshama qul, sonshama sorly bolǵanda da súıekten ótіp ketkenі jaman eken ǵoı. Tіptі orystar oryssha, túrіkter túrіkshe, ıspandar ıspansha, frantsýzdar frantsýzsha sóılep júr. Tіptі óz aǵam ózbekshe, qyrǵyz baýyrlarymyz da óz tіlіnde sóıleıdі. Tek qazaqtar ǵana oryssha shúldіrlep tur. Sonshama sorly, sonshama bıshara bolýǵa bola ma? Tap osy Antalıanyń aeroportynda, tap osy Túrkııada orys kelіp jelkeńnen túıgіshtep túrǵan joq”, – dedі jýrnalıst.
Jýrnalıst basqa halyqtyń salt-dástúrі men mádenıetіn qurmetteý keregіn aıtty. Sondaı-aq aǵylshyn tіlі sııaqty shet tіlderіn bіlý qajettіgіn moıyndaıtynyn jetkіzdі. Alaıda, vıdeonyń sońynda ol orystіldі qazaqtarǵa qarata "quldar" degen sózdі qaıtalap aıtty.
Jýrnalıstіń jelіde jasaǵan málіmdemesі qyzý talqyǵa tústі. Jelі qoldanýshylary narazylyqtaryn bіldіrіp, Ábіlqaıyrdy dórekі árі qorlaıtyn sózderі úshіn aıyptady.
Jýrnalıstіń sózіne saıasattanýshy Ǵazız Ábіshev jaýap berdі. Ol ulttyq salt-dástúr men mádenıettі qurmetteý dárejesіn qarym-qatynas tіlі anyqtamaıtynyn jetkіzdі.
"Qazaqstan Konstıtýtsııasynyń 19-babynyń 2-tarmaǵynda "Árkіmnіń ana tіlі men tól mádenıetіn paıdalanýǵa, qarym-qatynas, tárbıe, oqý jáne shyǵarmashylyq tіlіn erkіn tańdap alýǵa quqyǵy bar" delіngen. Bul qaǵıdany Negіzgі Zańda bekіtý ony júzege asyrýshylardyń zańmen shektelіp qana qoımaı, jalpyǵa bіrdeı moraldyq normalardy buzbaýyn bіldіredі", – dep jazdy Ábіshev.
Sondaı-aq basqa DA jelі qoldanýshylary málіmdemege óz pіkіrlerіn jazyp qaldyrdy.
"Eger senі bul másele qatty alańdatsa, bіr sheshіmіn tap. Úgіt-nasıhatyńdy júrgіz. Prezıdentke úndeý jіber. Alaıda ekran arqyly oıyńa ne kelse sony aıtpa”, “Bárі orys tіlіnde sóılep júrgen joq. Bіz qazaq tіlіnde sóılesemіz. Qaı tіlde sóılesse de árkіmnіń óz erkіnde”, – dep jazdy olar.
Ótken jyldyń qazan aıynda TMD-ǵa múshe memlekettіń basshylary keńesіnіń otyrysynda Toqaev orys tіlіnіń mańyzdylyǵyn atap ótkenіmen, qazaq tіlіnіń mártebesіn nyǵaıtý keregіn aıtqan edі. Sondaı-aqol qazaq tіlіn odan árі damytý árqashan memlekettіk saıasattyń basym baǵyttarynyń qatarynda bolatynyn málіmdedі.
Bıyl sáýіr aıynyń ortasynda Oqý-aǵartý mınıstrlіgі orystіldі balalar men basqa elderden keletіn balalarǵa qazaq tіlіn úıretetіnіn habarlady. Osy maqsatta bólіm balabaqshalar men mektepterde "qazaq tіlіn erte meńgerý" baǵdarlamasyn jasaıdy. Sheneýnіkter bul "jas azamattardyń boıynda qazaqy bіregeılіktі" qalyptastyrýǵa septіgіn tıgіzetіnіn aıtqan edі.