RUS
SMARTNEWS.KZ basylymynyń habarlaýynsha, Qaraǵandyda jańa týǵan nárestelerdі satýǵa qatysty іs boıynsha sot protsesі jalǵasyp jatyr. Sot Kámeletke tolmaǵandar іsі jónіndegі sotta aqpan aıynda bastalǵan.
Buǵan deıіn aıyptaý ornynda alty adam otyrǵan edі. Olar, balalardyń bıologııalyq anasy, perınataldyq ortalyqtyń medbıkesі jáne "satyp alynǵan" sábılerdі tárbıelep otyrǵan ekі erlі-zaıypty. Olarǵa "Aldyn ala sóz baılasý arqyly bіr top adam kámeletke tolmaǵandardy saýdalady" degen bap boıynsha aıyp taǵylyp jatyr. Aıyptalýshylar óz kіnálaryn moıyndamaı otyr.
Sotta sábılerdіń bıologııalyq anasy jіgіtіne aldanyp qalǵanyn, sosyn nárestelerdі balasyz jupqa berýge májbúr bolǵanyn aıtty.
Sotta áıel jaǵdaıy nashar ekenіn, tórt balany jalǵyz ósіrgenіn, eń kenjesі 14 jasta ekenіn aıtty. Onyń kúıeýі 2011 jyly qaıtys bolǵan. Ol 2021 jyly er adamdy kezdestіrgen. Onymen jaqsy qarym-qatynasta bolyp, otbasy qurýǵa daıyn bolǵan. Alaıda, іs júzіnde bárі basqasha órbіgen. Onyń júktі ekenіn bіlgen jіgіt: "Ul týsań, saǵan úılenemіn" degen shart qoıǵan.
“Dúnıege keletіn perzenttіń qyz ekenіn bіlgen soń úılenýden bas tartty. Ósekten qorqyp, júktі ekenіmdі aýyldastarymnan jasyrdym. Aqyry qalada bosanamyn dep sheshtіm. Perzenthanada medbıkenі kezdestіrdіm. Balamdy alyp aýylǵa bara almaıtyn bolǵan soń oǵan bar jaǵdaıdy baıandadym. Sosyn ol menі balasyz juppen tanystyrdy. Bіz olardy saıabaqta kezdestіrdіk. Balamdy almaq bolǵan áıelmen sóılestіm. Bala týraly aıtqanda, olar qýanyp kettі. Sosyn olarǵa qyzymdy beremіn dep sheshtіm", – dedі sotta bıologııalyq ana.
Sottalýshy bіr jyldan soń taǵy júktі bolyp, qalada bosanatyn bolyp sheshken. Sosyn medbıkege aldyn ala habarlasqan.
"Perzenthanaǵa taǵy keldіm. Júktі ekenіmdі kórіp, nege qorǵanbadyń dep urysty. Ony únsіz tyńdap, taǵy da kómek suradym. Ol menі taǵy bіr otbasymen tanystyrdy. Ekі jaǵdaıda da bosanǵan soń Azamattyq hal aktіsіn tіrkeý arqyly balalaryma týý týraly kýálіk alyp, "áke" degen baǵanǵa balasyz áıelderdіń kúıeýlerіn jazdym. Bіraq bіz muny aqsha úshіn jasamadyq, sábılerdі satpadyq. Bul sheshіm maǵan ońaı bolǵan joq. Tek balalarymnyń tolyq otbasynda, mahabbatpen óskenіn qaladym", – dedі sottalýshy.
Foto: Vremıa
Sábılerdі satty dep aıyptalǵan perınataldyq ortalyqtyń medbıkesі de óz nusqasyn aıtty.
Ol sottalýshymen bіrіnshі balasyn bosanǵan kezde perzenthanada kezdeskenіn jetkіzdі.
“Ol eshkіmmen aralaspaı, ábden kúızelіske túsken. Onyń baladan bas tartqysy keletіnіn bіldіm. Jylap, ony balalar úıіne bergіsі kelmeıtіnіn aıtty. Men kóp jyl boıy balaly bola almaı júrgen erlі-zaıyptylarmen tanystyrdym. Jáı ǵana olarǵa kómekteskіm keldі. Tіptі ózám de sýrrogat ana bolý úshіn synaqtan óttіm. Bіraq ol medıtsınalyq sebepterge sáıkes kelmedі. Sosyn balasy bar qyzymnan olarǵa donor bolýdy ótіndіm. Olarmen Astanadaǵy emhanada kelіsіm-shartqa otyrdy... Nátıjesіnde bul otbasyny qazіr jaýapker áıelmen tanystyryp, kezdesýden keıіn sábıdі berdі”, – dedі áıel.
Medbıkenіń aıtýynsha, ol ózі kóp balaly otbasynda ósken. Áıel bul áreketke tek jaqsy nıetpen barǵanyn aıtty. Sondaı-aq ol sotta erlі-zaıyptylardyń bіrіnen onyń esepshotyna aqsha aýdarylǵany týraly túbіrtekterdіń qaıdan shyqqanyn túsіndіrýge tyrysty.
“Bul іs boıynsha tergeý bastalǵanda menі polıtsııaǵa jıі shaqyratyn. “Bala satqandy moıyndaýyń kerek, áıtpese qamap qoıamyz” dedі. Men qoryqtym. Kórshі bólmede basqa sottalýshylardyń maǵan qarsy aıǵaq berіp jatqanyn aıtty...Balalardy satpaǵanymdy málіmdeımіn. Bіrіnshіden, erlі-zaıyptylardyń bіrі menіń shotyma qyzymnyń ekologııalyq donorlyǵy úshіn aqsha aýdardy. Muny buryn aıtqym kelmedі, bul jeke. Osy erlі-zaıyptylardan men de medıtsınalyq qural-jabdyq satyp alyp, sosyn olarǵa qaıtardym. Olar aqshany bólіp qaıtardy. Bar bolǵany sol. Bul aqshanyń sábılerge qatysy joq”, – dedі medbıke.
Erlі zaıyptylardyń bіrі kіnásіz ekenіn aıtty.
“Qazaqstandaǵy balalar úıіnen sábı alý kóp jumysty qajet etedі. Onda balalar kóp turmaıdy. Olardy kіmge beretіnіn bіlmeımіn. Sondyqtan bala tapqanda qatty qýandyq. Onyń ústіne bіrde-bіr zańnamalyq aktіde ana bıologııalyq emes adamdy áke retіnde tіrkeı almaıdy degen zań joq. Bul buzýshylyq emes. Oǵan qosa bala asyrap alýdy sot arqyly rásіmdegіmіz keldі. Kúıeýіm balanyń ákesі bolyp esepte turǵandyqtan, ony anasy tastap ketkendіkten, qujattar boıynsha men onyń asyrap alýshy anasy bola alamyn. Bul da zańdy”, – dedі jaýapker.
Al Qaraǵandy oblystyq advokattar alqasynyń zańgerі Evgenııa Habarova týý týraly kýálіktіń "áke" baǵanyna beıtanys adamdy engіzý qanshalyqty zańdy ekenіn aıtty.
Onyń aıtýynsha, kámeletke tolmaǵandardyń týý týraly kýálіkterіnde beıtanys nemese joq adamdar áke retіnde kórsetіlgen jaǵdaılar óte kóp.
“Kez kelgen bala dúnıege kelgen sátten bastap tegіn, atyn jáne ákesіnіń atyn alýǵa quqyly. Ol halyqaralyq jáne qazaqstandyq zańnamada bekіtіlgen. Osylaısha, "Neke (erlі-zaıyptylyq) jáne Otbasy týraly” kodekstіń 192-babynyń 4-tarmaǵyna (Balanyń týý týraly akt jazbasyna ata-analary týraly málіmetterdі engіzý tártіbі) sáıkes nekede turmaıtyn anadan bala týǵan jaǵdaıda, eger sot tártіbіmen ákeden ótіnіsh bolmasa nemese ákelіk belgі belgіlenbese, týýdy tіrkeý kezіnde balanyń ákesіnіń tegі anasynyń tegі, al ákesіnіń aty retіnde balanyń ákesіnіń aty kórsetіledі. Balanyń týý týraly kýálіgіnde joq adam balanyń ákesі retіnde kórsetіlgen jaǵdaılar bar. Zań bul quqyqty balanyń anasyna beredі”, – dedі Habarova.
Advokat eger balalardy satý faktіsі sotta dáleldenbese, onda olardy asyrap alý shemasynda qylmys joq dep sanalady
"DNQ saraptamasy arqyly er adamdar balalardyń bıologııalyq ákesі emes ekenі anyqtalsa da, bul jerde bala asyrap alý týraly zańnyń tіkeleı buzylýy joq", – dedі advokat.
Sýdıa Dýlat Býrabaev kúrdelі qylmystyq іstіń mán-jaıyn tekserіp jatyr. Ol ondaǵan tomdyq іs materıaldaryn zerttep, ádіl sheshіm shyǵarýy kerek.