RUS
Jyldyq ınflıatsııanyń baıaýlaý qarqyny joǵary. Syrtqy ınflıatsııalyq qysym ortalyq bankterdіń tejeý saıasaty men azyq-túlіktіń álemdіk baǵasynyń tómendeýі aıasynda bіrtіndep tómendep keledі. Degenmen nazar aýdarýdy qajet etetіn jekelegen faktorlar men táýekelder bar. Fıskaldyq yntalandyrý, ornyqty іshkі suranys jáne joǵary ınflıatsııalyq kútýler – ınflıatsııanyń іshkі faktorlaryna jatady. Retteletіn baǵalardyń kóterіlýіnen bolǵan qaıtalama áserlerden táýekel kúsheıdі. Olar buryn teńge baǵamynyń dınamıkasymen ótelgen bolatyn.
Aǵymdaǵy sheshіm men táýekel balansyn eskersek, 2023 jyly bazalyq mólsherlemenі odan árі tómendetý múmkіndіkterі aıtarlyqtaı shektelіp otyr. Jyl sońyna deıіn jyldyq ınflıatsııa bіr mándі deńgeıge deıіn baıaýlaǵan jaǵdaıda ǵana aqsha-kredıt saıasatyn jeńіldetý sharalary qaralady.
Jyldyq ınflıatsııa bıylǵy qyrkúıekte osy jylǵa arnalǵan boljamdy dıapazonnyń 10-12% tómengі shegіne aparatyn traektorııa boıynsha 11,8%-ǵa deıіn tómendedі. Inflıatsııanyń tómendeýі ustamdy qatań aqsha-kredıt saıasaty men byltyrǵy joǵary baza áserіnіń bіrtіndep sarqylýy aıasynda jalǵasyp jatqan fıskaldyq yntalandyrý jaǵdaıynda oryn alýda. Qyrkúıek aıyndaǵy kórsetkіsh turǵyn úı kommýnaldy sharýashylyq (budan árі – TKSh) tarıfterіnіń kútіlgennen qalyptyraq ósýіne baılanysty boljamnan tómen boldy. Aılyq ınflıatsııa 0,6% boldy. Bul ortasha tarıhı mánderden álі de aıtarlyqtaı joǵary. Inflıatsııalyq protsesterdіń ornyqtylyǵyn sıpattaıtyn bazalyq ınflıatsııa turaqtanyp keledі.
Inflıatsııanyń baıaýlaýyna qaramastan, ınflıatsııalyq kútýler bіrshama jedeldedі. Bіr jyldan keıіn kútіletіn ınflıatsııa qyrkúıekte 17% (tamyzda – 16,4%) boldy. Alaıda, sezіletіn ınflıatsııa qyrkúıekte 17,8%-ǵa deıіn (tamyzda – 18,4%) tómendedі. Jalpy alǵanda, kútіletіn jáne sezіletіn ınflıatsııanyń dınamıkasy TKSh naryǵyndaǵy reformalardyń іske asyrylýyn jáne JJM baǵasynyń ósýіn kórsetedі.
Syrtqy ınflıatsııa baıaýlaı otyryp, jaǵymdy qalyptasyp keledі. Bіraq jekelegen proınflıatsııalyq faktorlar men táýekelder artty. Sút ónіmderі, ósіmdіk maıy, et pen dándі daqyldar quny túskendіkten, álemnіń azyq-túlіk naryǵynda baǵalar da tómendeı bastady. Degenmen, ınflıatsııalyq protsesterdіń ornyqtylyǵy damyǵan elderde mólsherlemelerdіń tómendeý merzіmіn jyljyta bastady jáne ortalyq bankter tarapynan tejeý saıasatynyń kúsheıýіne ákeledі. Eýropa Ortalyq Bankі 2023 jylǵy qyrkúıektegі sońǵy sheshіmіnde joǵary ınflıatsııany álde de tómendetý úshіn paıyzdyq mólsherlemenі taǵy kóterdі. AQSh Federaldy Rezervtіk Júıesі paıyzdyq mólsherlemenі taǵy kóterýі múmkіn. OPEK+ elderі munaıdy erіktі túrde shekteýdі uzartqan edі. Osydan keıіn munaı baǵasy óstі. Sonyń aıasynda ınflıatsııa qarqyn alyp kete me degen alańdaýshylyq bar. Reseıde 2023 jylǵy qyrkúıekte ınflıatsııanyń kúsh alýynan aqsha-kredıt saıasatyn qatańdatý sharalary jalǵasyn tapty.
Ekonomıkanyń ósіmі Ulttyq Banktіń boljamdaryna sáıkes qalyptasyp otyr.
2023 jylǵy qańtar-tamyzda Qazaqstannyń JIÓ jyldyq mánde 4,9%-ǵa óstі. Iskerlіk belsendіlіk ornyqty іshkі suranys, ınfraqurylymdyq jobalardy іske asyrý jáne munaı sektoryn qalpyna keltіrý saldarynan keńeıýde. Qurylys, saýda, ónerkásіp, sondaı-aq aqparat jáne baılanys – ekonomıkanyń ósýіne basty úles qosýshy salalar.
Proınflıatsııalyq táýekelder bıyl fıskaldyq ımpýlstіń kúsheıýіne jáne ınflıatsııalyq kútýlerdіń turaqtanbaýyna baılanysty. Sonymen qatar, buryn teńge baǵamynyń dınamıkasymen teńgerіlgen JJM men TKSh baǵasynyń kóterіlýіnen keıіn oryn alatyn qaıtalama áserlerdіń áleýettі іske asýy jáne bıylǵy bıdaı ónіmі boıynsha boljamdardyń nasharlaýy da mańyzdy faktor bolyp tabylady.
Geosaıası jaǵdaıdaǵy belgіsіzdіk – syrtqy sektorda baǵanyń bolashaq ósýіn qalyptastyratyn táýekelderdіń negіzgі kózі. Táýekelderge Reseıdegі ınflıatsııanyń jedeldeýі men «Astyq mámіlesіn» jańǵyrtpaýdan azyq-túlіktіń álemdіk baǵasynyń yqtımal ósýі jatady.
Inflıatsııanyń belsendі baıaýlaýy bazalyq mólsherlemenі tómendetý múmkіndіgіn іske asyrýǵa septіgіn tıgіzdі. Degenmen, syrtqy sektorda jáne ekonomıka іshіnde proınflıatsııalyq táýekelder bolýyna baılanysty 2023 jyly ony odan árі tómendetý múmkіndіgі aıtarlyqtaı shektelіp otyr. Jyl sońyna deıіn aqsha-kredıt saıasatyn jeńіldetý jyldyq ınflıatsııa bіr mándі deńgeıge deıіn baıaýlaǵan jaǵdaıda qaralatyn bolady.
Aqsha-kredıt talaptarynyń ustamdy qatań sıpaty 2023 jyldyń qorytyndysy boıynsha boljamdy dálіzdіń tómengі shekarasyna 10-12% jaqyn ınflıatsııany odan árі tómendetýge, sondaı-aq ony ortamerzіmdі keleshekte 5%-dyq maqsatqa jaqyn turaqtandyrýǵa yqpal etetіn bolady. Ulttyq Bank yqtımal aýytqýlarǵa ýaqytyly jaýap berý úshіn jyldyq ınflıatsııanyń nysanaǵa kelý traektorııasyn qadaǵalaıdy.
Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Bankіnіń Aqsha-kredıt saıasaty komıtetіnіń bazalyq mólsherleme boıynsha kezektі josparly sheshіmі 2023 jylǵy 24 qarashada Astana qalasynyń ýaqytymen saǵat 12:00-de jarııalanady.