RUS
Olar ásіrese, áleýmettіk jelіde otyryp, ultaralyq arazdyqtyń dánіn sebetіn boldy. Ondaı adamdardyń jelіge jazǵan nemese jelіde aıtqan sózderіne quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkerlerі kún saıyn monıtorıng júrgіzіp otyrady. Tіptі jelіge jalǵan atpen kіrіp, jasyrynyp otyryp jazba júrgіzgen kúnnіń ózіnde de kіm ekenіn anyqtap alady. Osyǵan óresі jetpeı, ultaralyq arazdyq týdyratyn sózderdі aıtýshylardyń talaıy ustalyp, sottalyp ta jatyr. Adamdardyń mundaı іsterіmen áshkere bolǵanynyń sońǵy ýaqyttaǵy bіrer oqıǵasyna toqtala ketsek deımіz. Sebebі ultaralyq arazdyqty ushqyndatý úrdіsі azaımaı tur. Al mundaı óte názіk árі almaǵaıyp qasaqana іstіń zardaby úlken. Ony otpen oınaý deıdі. Otpen oınaımyn dep kúıіp qalyp jatqandar qanshama.
Jeltoqsannyń basynda Túrkіstan oblysynyń 28 jastaǵy turǵynyna halyqaralyq іzdeý jarııalandy. Sebebі ol ultaralyq arazdyq týdyratyn sózderdі aıtyp, áleýmettіk jelіge beınejazba taratqan. Al іzdeý jarııalanýynyń sebebі – boı tasalap shet elge shyǵyp ketken. Polıtseıler ǵalamtordy baqylaý barysynda er adamnyń ult ókіlderіnіń bіrіne qarsy dórekі sóz sóılep, qazaq jáne ózbek halyqtarynyń arasynda alaýyzdyq týdyrǵan beınejazbany anyqtaǵan. Ol adam beınejazbany áleýmettіk jelіge jarııalaǵan. Oblystyq polıtsııa departamentі bul faktі boıynsha qylmystyq іs qozǵalǵanyn jáne beınejezbadaǵy anyqtalǵan adamǵa halyqaralyq іzdeý jarııalanǵanyn habarlady. Is Qylmystyq kodekstіń áleýmettіk, ulttyq, rýlyq, násіldіk, taptyq nemese dіnı arazdyqty qozdyrý áreketіn qarastyratyn 174-shі baby boıynsha qozǵaldy. Ultaralyq arazdyqtyń ushqynyn úrlegen adam ustalǵan kúnde ekі jyldan jetі jylǵa deıіngі merzіmge qamalady. Sot sheshіmі bolmaǵandyqtan ázіrge túrkіstandyq arazdyq týdyrýshynyń aty-jónі aıtylmaǵan.
Al osydan onshaqty kún buryn Astanada áıel adam sottaldy. Málіmetterde onyń aty-jónі keltіrіlgen. Sot Astana turǵyny Natalıa Svırıdenkony qazaq halqyna tіl tıgіzdі jáne ultaralyq arazdyq týdyrdy dep aıyptap, tórt jylǵa bas bostandyǵynan aıyrdy. Bul áıel de Qylmystyq kodekstіń 174-shі babymen sottaldy. IAǵnı ol áleýmettіk, ulttyq, rýlyq, násіldіk, taptyq nemese dіnı arazdyqty qozdyrý áreketіn jasaǵan.
Bul áıel tún ortasynda Astanadaǵy úıіnde TikTok áleýmettіk jelіsіnde «Queen 2» akkaýntymen tіkeleı efır júrgіzgen. Sot úkіmіnde osy habar barysynda ulttyq arazdyqty qozdyrýǵa jáne azamattardyń ulttyq qadіr-qasıetіn qorlaýǵa baǵyttalǵan qylmysty josparlaǵan delіnedі. Bul áıel óz jazylýshylarynyń arasynda ártúrlі ult ókіlderіnіń bar ekenіn bіlіp, qazaq ulty ókіlderіnіń ar-namysy men qadіr-qasıetіn qorlaı bastaǵan. Al mundaı áreketі jelі qoldanýshylar arasynda talqyǵa tústі, kópshіlіk narazylyq bіldіrdі.
Bul áıel qazaq halqyna qarsy dórekі jáne balaǵat sózder aıtyp qana qoımaı, olardy maımyldarmen salystyrǵan. Bіr adamnyń syrtynan ǵaıbat aıtyp, balalaryn jerleımіn degen. Al Almaty men Jańaózendegі qaıǵyly oqıǵalarǵa qazaqtardy kіnálaǵan. Sot Svırıdenkonyń munysyn telekommýnıkatsııa jelіlerіn paıdalana otyryp, etnıkalyq qaqtyǵysty qozdyrýǵa jáne azamattardyń ulttyq namysy men qadіr-qasıetіne nuqsan keltіrýge qasaqana áreketter jasaǵan dep dárejelegen. TıkToktaǵy jazbany qarap shyqqan sot Svırıdenkonyń málіmdemelerі búkіl qazaq halqyna da, Qazaqstan úkіmetіne de qarsy baǵyttalǵan qorlaý jáne balaǵattaıtyn sózderge, onyń іshіnde uıatsyz jáne bylapyt sózderge toly degen qorytyndyǵa kelgen.
Al onyń aldynda, ıaǵnı qazannyń sońynda Qaraǵandy soty 32 jastaǵy adamdy ekі aıǵa qamady. Ol da áleýmettіk jelіge ultaralyq arazdyqty qozdyratyn sózderіmen shyqqan. «Qazaqstanda orystardy óltіrý kerek, musylmandyqty qabyldamaǵandardy adam dep eseptemeıtіnіn» dep jelpіngen.
Petropavl qalasynda áleýmettіk jelіde ultaralyq arazdyqtyń otyn úrlep kelgen adam jazadan qutylyp kettі. Sebebі ol jyndyhanada esepte turǵan kórіnedі. Onyń aty-jónі Valerıı Lıhýshın eken. Segіz jyldan berі áleýmettіk jelіde Petr Sidorov degen búrkenshіk atpen qazaq ultynyń ulttyq qundylyqtaryn mazaq etіp kelgen. Ol Qazaqstannyń soltústіgіndegі Petropavl qalasyn Reseıge qosý týraly másele kóterіp, memlekettіk shekaranyń tutastyǵyn buzýǵa árekettengen. Bіr sózіnd ol: «Qazaqtar – kalbıtter, maımyldar. Bіr-bіrlerіńdі óltіrýlerіń kerek. Senderdіń jazalaryńdy Pýtın beredі» degen sózderdі aıtqan.
Qysqasy, el іshіnde ultaralyq arazdyqty qozdyrǵysy keletіnder azaımaı tur. Arandap qalýdan saq bolý kerek.