RUS
Қазақстандағы телефон алаяқтары өз мақсаттары үшін түрлі әдістерді қолданады. Бұл банктерден, компания өкілдерінен немесе тіпті мемлекеттік органдардан жалған қоңыраулар болуы мүмкін. Мұндай қоңыраулардың мақсаты құпия ақпаратты жинау (мысалы, банктік деректер немесе парольдер), ақша аудару үшін алдау немесе мобильді құрылғылар арқылы вирустық шабуылдар болуы мүмкін.
Алматы тұрғыны Жанат алаяқтардың құрбандарының бірі. 12 миллион теңге жоғалтты. Барлығы әдеттегі қоңыраулардан басталды. Телефонның арғы жағындағы адамдар полиция мен Ұлттық банктің қызметкерлері болып көрінді, әйелге белгісіз адамдар оның атына несие рәсімдегені туралы айтты. Олар бірнеше ай бойы Жанатты өңдеді, нәтижесінде ол қарызды өтеу үшін үлкен соманы "резервтік шотқа" салуға сендірді деп мойындады. Егер күмән туындамаса, әйел ақшаны аударуды жалғастыра алар еді дейді.
– Олар үнемі құжаттарды, фирмалық бланкілерді және қызметкердің табель нөмірін жіберіп отырды. Олар соншалықты сенімді, сенбеу мүмкін емес еді. Мен гипнозда болған сияқты өзімді сезіндім. Олар мені зейнетақы қорына баруымды және зейнетақы аударымдарымның жай-күйін тексеруді сұрағанын тоқтатты. Міне, мені зейнетақы жарналарымның жай-күйіне қызығушылық танытуға не құқылы екендігі туралы ойлауға мәжбүр етті, - дейді жәбірленуші Жанат.
Жәбірленуші полицияға арыз жазды, бірақ әлі нәтиже жоқ. Тергеушілер қылмыскерлер шетелден жұмыс істеді деп болжайды, сондықтан оларды табу мүмкін емес. Телефон құрбандары мен интернет алаяқтарының саны өсуде.
Ішкі істер министрлігі телефон алаяқтықтан қалай күресіп жатқандарын атап кетті:
— "Шетелдік" фрод-қоңырауларды бұғаттау бойынша байланыс операторларымен белсенді өзара іс-қимыл жасалуда, мұндай қосылыстардың 2023 жылдың және а.ж. 3 айы қорытындысы бойынша 45 миллионнан астам әрекеттері тоқтатылды. Халықтың әлеуметтік және қаржылық санасын көтеру үшін түсіндіру жұмыстары жүргізілуде. А.ж. 5,8 мыңнан астам профилактикалық материалдар жарияланды, интернет желісінде, ІІМ, ПД, ПБ – ресми парақшаларында, бейнематериалдар, оқу орындарында және басқа да мекемелерде, қоғамдық орындарда буклеттер орналастырылады, пәтер есеп шоттарында, өнімдердің қаптамаларында ескерту мәтіндері бар, көпшілік жерлерде сауда орталықтарында және т.б. орындарда аудиохабарламалар, СМС-тарату жүзеге асырылады.
Дегенмен телефон алаяқтық жағдайлар елімізде көбейіп жатыр. ҚР Заңгері - Сабина Лембаева әр азамат өзін қорғау үшін қандай шарттарды білу керек екенін айтып кетті.
Заңгердің жеке архивынан
•Білім беру және ақпараттандыру
Телефон алаяқтығымен тиімді күресу қоғамның хабардарлығын арттырудан басталады. Білім беру науқандары мен ақпараттық ресурстар алаяқтықтың түрлері мен одан қорғану әдістері туралы сөйлесуі керек.
•Техникалық қорғау құралдары
Қоңырау шалушыны сәйкестендіру жүйелері және қажетсіз қоңырауларды сүзу сияқты технологияларды дамыту және енгізу сәтті алаяқтық схемалардың санын азайтуға көмектеседі.
•Заңды қудалау
Алаяқтардың бұл әрекеттен бас тартуына түрткі болу үшін телефон арқылы алаяқтық жасағаны үшін тиімді құқық қолдану мен жазаны қамтамасыз ету қажет.
•Байланыс операторларымен ынтымақтастық
Алаяқтық қоңырауларды бұғаттау және алаяқтық схемалары туралы ақпарат алмасу үшін ұялы байланыс операторларымен ынтымақтастық орнату маңызды.
•Киберқауіпсіздікті дамыту
Тәжірибені жаңарту және заманауи қорғаныс шараларын қолдану арқылы компаниялар мен азаматтар арасында киберқауіпсіздік деңгейін арттыру алаяқтықтың осалдығын азайтуға көмектеседі.
Телефондық алаяқтық Қазақстандағы қаржылық қауіпсіздік пен жеке құпиялылық үшін елеулі қауіп болып қала береді. Алайда, қоғамның, құқық қорғау органдарының, бизнестің және мемлекеттің бірлескен күш-жігері бұл мәселені тиімді шешуге және елдің барлық азаматтары үшін қауіпсіз цифрлық ортаны құруға әкелуі мүмкін.
Қосымша аспектілер
•Білім беру мен тренингтің рөлі
Алаяқтықты анықтау және алдын алу бойынша бизнес пен Азаматтарға арналған оқыту мен тренингтерге ерекше назар аудару қажет. Бұл алаяқтық схемаларға деген сенім деңгейін төмендетуге көмектеседі.
•Халықаралық ынтымақтастық
Қазақстан сондай-ақ халықаралық ынтымақтастық, тәжірибе алмасу және басқа елдермен алаяқтық схемалар туралы ақпарат беру арқылы Телефон Алаяқтығына қарсы күресте өз ұстанымын нығайта алады.
•Құрбандарды қолдау
Сондай-ақ, телефон алаяқтық құрбандарына жоғалған қаражатты немесе ақпаратты қалпына келтіру үшін заң көмегіне, кеңестерге және ресурстарға қол жеткізу арқылы қолдау көрсету маңызды.
Бұл қосымша аспектілер мәселені түсінуді тереңдетеді және оны шешудің кең ауқымды шараларын ұсынады. Алайда, барлық мүдделі тараптардың бірлескен күш-жігері ғана Қазақстандағы Телефон Алаяқтығына қарсы күресте оң нәтижелерге әкелуі мүмкін.
Автор: Асилбекова Айдана