SMARTNEWS.KZ басылымының хабарлауынша, Су ресурстары және ирригация министрлігі Дүниежүзілік банкпен бірлесіп, Солтүстік Арал теңіз сақтау жөніндегі жобаның екінші кезеңін әзірлеп жатыр. Бұл туралы Дүниежүзілік банктің су ресурстарын басқару жөніндегі маманы Бақыт Арыстанов Kazinform агенттігіне берген сұхбатында айтты.
Сарапшы Дүниежүзілік банк Су ресурстары және ирригация министрлігімен бірлесіп, Солтүстік Арал теңізі бойынша жобаның жаңа кезеңін дайындап жатқанын айтты.
Бірінші кезең сәтті өтті және жаһандық резонанс тудырды. Бірінші жобаның нәтижелері мынадай: бірқатар гидротехникалық құрылыстарды салу есебінен Сырдария өзенінің өткізу қабілеті жақсарды. Тосқауыл салу арқылы Солтүстік Арал теңізінің деңгейі тұрақтандырылды. Қазір теңіз деңгейі 42 метрлік жобалық белгіде тұр. Техникалық тілмен айтқанда, «су айнасы», яғни су беті екі есеге жуық ұлғайды.
Судың тұздылығы бірнеше рет төмендеді және қазір шамамен 10 пайыз. Судың тұздану деңгейі жоғары болған қиын-қыстау жылдары Арал теңізінде өмір сүре алатын балықтың негізгі түрі камбала еді. Қазір онда 20-дан астам балық түрі тіршілік етеді. Олардың көпшілігі кәсіпшілікке жарамды. Соған орай, бұл аймақтағы балық өндірісінің дамуына немесе қайтадан қанат жаюына серпін берді.
Сондай-ақ, жоба халықтың көші-қонына да үлкен әсер етті. Егер бұған дейін көшіп кетушілердің легі қалың болса, жоба аяқталғаннан кейін адамдар аймаққа оралып, өздерінің дәстүрлі кәсібімен қайта айналыса бастады. Денсаулық сақтау министрлігінде нақтылау қажет шығар, дегенмен халықтың денсаулығы да жақсарды деген статистика бар. Әсіресе респираторлық аурулар төмендеді, - деді ол.
Одан бөлек сарапшы Алтай Айнабектің жаңбыр жауғызу арқылы теңізді толтыру идеясына қатысты пікір білдірді.
- Әлемде әртүрлі технология өте көп. Бұл технологияға егжей-тегжейлі түсініктеме беруге дайын емеспін. Бірақ менің білуімше, бұл жаңа технология емес, Араб Әмірліктері оны соңғы уақытта қолданып келеді. Сондай-ақ, менің білуімше, бұл технология ұзақ мерзімді талдау мен сараптамадан өткен жоқ. Егер адам ағзасымен ұқсастықта қарастыратын болсақ, онда белгілі бір ауру тым өршіп кетсе, онда дәрі-дәрмектің көмегінсіз сауыға алмайсыз. Бұл технология жанама әсерлері болуы мүмкін осындай дәрілік араласуға ұқсайды. Бұл технологияны қолдану терең талдауға, оның салдарын, жанама әсерлерін және тағы басқаларын зерттеуге негізделуі керек.
Бұл жанама әсерлердің технологияны қолданудың негізгі артықшылықтарын қаншалықты тоқтата алатындығын бағалау қажет. Мәселен, Су ресурстары және ирригация министрлігімен бірлесіп дайындап жатқан Арал теңізі жобасында техникалық-экономикалық негіздеме дайындауға және экологиялық әрі әлеуметтік бағалауды әзірлеуге 1,5 млн доллар грант бөлдік. Тәсіл кәсіби. Бұл сіз айтқан технологияға да қатысты. Оны қолданылатын аумаққа байланыстыра отырып зерттеу керек, - деді ол.