RUS
SMARTNEWS.KZ басылымының хабарлауынша, Қарағандыда жаңа туған нәрестелерді сатуға қатысты іс бойынша сот процесі жалғасып жатыр. Сот Кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі сотта ақпан айында басталған.
Бұған дейін айыптау орнында алты адам отырған еді. Олар, балалардың биологиялық анасы, перинаталдық орталықтың медбикесі және "сатып алынған" сәбилерді тәрбиелеп отырған екі ерлі-зайыпты. Оларға "Алдын ала сөз байласу арқылы бір топ адам кәмелетке толмағандарды саудалады" деген бап бойынша айып тағылып жатыр. Айыпталушылар өз кінәларын мойындамай отыр.
Сотта сәбилердің биологиялық анасы жігітіне алданып қалғанын, сосын нәрестелерді баласыз жұпқа беруге мәжбүр болғанын айтты.
Сотта әйел жағдайы нашар екенін, төрт баланы жалғыз өсіргенін, ең кенжесі 14 жаста екенін айтты. Оның күйеуі 2011 жылы қайтыс болған. Ол 2021 жылы ер адамды кездестірген. Онымен жақсы қарым-қатынаста болып, отбасы құруға дайын болған. Алайда, іс жүзінде бәрі басқаша өрбіген. Оның жүкті екенін білген жігіт: "Ұл тусаң, саған үйленемін" деген шарт қойған.
“Дүниеге келетін перзенттің қыз екенін білген соң үйленуден бас тартты. Өсектен қорқып, жүкті екенімді ауылдастарымнан жасырдым. Ақыры қалада босанамын деп шештім. Перзентханада медбикені кездестірдім. Баламды алып ауылға бара алмайтын болған соң оған бар жағдайды баяндадым. Сосын ол мені баласыз жұппен таныстырды. Біз оларды саябақта кездестірдік. Баламды алмақ болған әйелмен сөйлестім. Бала туралы айтқанда, олар қуанып кетті. Сосын оларға қызымды беремін деп шештім", – деді сотта биологиялық ана.
Сотталушы бір жылдан соң тағы жүкті болып, қалада босанатын болып шешкен. Сосын медбикеге алдын ала хабарласқан.
"Перзентханаға тағы келдім. Жүкті екенімді көріп, неге қорғанбадың деп ұрысты. Оны үнсіз тыңдап, тағы да көмек сұрадым. Ол мені тағы бір отбасымен таныстырды. Екі жағдайда да босанған соң Азаматтық хал актісін тіркеу арқылы балаларыма туу туралы куәлік алып, "әке" деген бағанға баласыз әйелдердің күйеулерін жаздым. Бірақ біз мұны ақша үшін жасамадық, сәбилерді сатпадық. Бұл шешім маған оңай болған жоқ. Тек балаларымның толық отбасында, махаббатпен өскенін қаладым", – деді сотталушы.
Фото: Время
Сәбилерді сатты деп айыпталған перинаталдық орталықтың медбикесі де өз нұсқасын айтты.
Ол сотталушымен бірінші баласын босанған кезде перзентханада кездескенін жеткізді.
“Ол ешкіммен араласпай, әбден күйзеліске түскен. Оның баладан бас тартқысы келетінін білдім. Жылап, оны балалар үйіне бергісі келмейтінін айтты. Мен көп жыл бойы балалы бола алмай жүрген ерлі-зайыптылармен таныстырдым. Жәй ғана оларға көмектескім келді. Тіпті өзәм де суррогат ана болу үшін сынақтан өттім. Бірақ ол медициналық себептерге сәйкес келмеді. Сосын баласы бар қызымнан оларға донор болуды өтіндім. Олармен Астанадағы емханада келісім-шартқа отырды... Нәтижесінде бұл отбасыны қазір жауапкер әйелмен таныстырып, кездесуден кейін сәбиді берді”, – деді әйел.
Медбикенің айтуынша, ол өзі көп балалы отбасында өскен. Әйел бұл әрекетке тек жақсы ниетпен барғанын айтты. Сондай-ақ ол сотта ерлі-зайыптылардың бірінен оның есепшотына ақша аударылғаны туралы түбіртектердің қайдан шыққанын түсіндіруге тырысты.
“Бұл іс бойынша тергеу басталғанда мені полицияға жиі шақыратын. “Бала сатқанды мойындауың керек, әйтпесе қамап қоямыз” деді. Мен қорықтым. Көрші бөлмеде басқа сотталушылардың маған қарсы айғақ беріп жатқанын айтты...Балаларды сатпағанымды мәлімдеймін. Біріншіден, ерлі-зайыптылардың бірі менің шотыма қызымның экологиялық донорлығы үшін ақша аударды. Мұны бұрын айтқым келмеді, бұл жеке. Осы ерлі-зайыптылардан мен де медициналық құрал-жабдық сатып алып, сосын оларға қайтардым. Олар ақшаны бөліп қайтарды. Бар болғаны сол. Бұл ақшаның сәбилерге қатысы жоқ”, – деді медбике.
Ерлі зайыптылардың бірі кінәсіз екенін айтты.
“Қазақстандағы балалар үйінен сәби алу көп жұмысты қажет етеді. Онда балалар көп тұрмайды. Оларды кімге беретінін білмеймін. Сондықтан бала тапқанда қатты қуандық. Оның үстіне бірде-бір заңнамалық актіде ана биологиялық емес адамды әке ретінде тіркей алмайды деген заң жоқ. Бұл бұзушылық емес. Оған қоса бала асырап алуды сот арқылы рәсімдегіміз келді. Күйеуім баланың әкесі болып есепте тұрғандықтан, оны анасы тастап кеткендіктен, құжаттар бойынша мен оның асырап алушы анасы бола аламын. Бұл да заңды”, – деді жауапкер.
Ал Қарағанды облыстық адвокаттар алқасының заңгері Евгения Хабарова туу туралы куәліктің "әке" бағанына бейтаныс адамды енгізу қаншалықты заңды екенін айтты.
Оның айтуынша, кәмелетке толмағандардың туу туралы куәліктерінде бейтаныс немесе жоқ адамдар әке ретінде көрсетілген жағдайлар өте көп.
“Кез келген бала дүниеге келген сәттен бастап тегін, атын және әкесінің атын алуға құқылы. Ол халықаралық және қазақстандық заңнамада бекітілген. Осылайша, "Неке (ерлі-зайыптылық) және Отбасы туралы” кодекстің 192-бабының 4-тармағына (Баланың туу туралы акт жазбасына ата-аналары туралы мәліметтерді енгізу тәртібі) сәйкес некеде тұрмайтын анадан бала туған жағдайда, егер сот тәртібімен әкеден өтініш болмаса немесе әкелік белгі белгіленбесе, тууды тіркеу кезінде баланың әкесінің тегі анасының тегі, ал әкесінің аты ретінде баланың әкесінің аты көрсетіледі. Баланың туу туралы куәлігінде жоқ адам баланың әкесі ретінде көрсетілген жағдайлар бар. Заң бұл құқықты баланың анасына береді”, – деді Хабарова.
Адвокат егер балаларды сату фактісі сотта дәлелденбесе, онда оларды асырап алу схемасында қылмыс жоқ деп саналады
"ДНҚ сараптамасы арқылы ер адамдар балалардың биологиялық әкесі емес екені анықталса да, бұл жерде бала асырап алу туралы заңның тікелей бұзылуы жоқ", – деді адвокат.
Судья Дулат Бурабаев күрделі қылмыстық істің мән-жайын тексеріп жатыр. Ол ондаған томдық іс материалдарын зерттеп, әділ шешім шығаруы керек.