RUS
Жақында ғана АҚШ Қытайдың бетіне айтып, көмекті тоқтату туралы ескерту жасаған еді. АҚШ мемлекеттік хатшысы Энтони Блинкен мен қаржы министрі Джанет Йеллен сәуірде Пекинге барған. Олар қытайлық компаниялар мен қаржы ұйымдарына Ресейдің қорғаныс өнеркәсібіне көмектескені үшін қосалқы санкция салынуы мүмкін екенін айтқан. Көмекті тоқтатпасаңдар Батыс пен Америкадағы қаржыларыңа шектеу қоямыз деген. Қытай бұған алаңдаған. Ол жақтағы банктерде триллиондаған доллар қаржысы айналымда жүр. Ал дегенмен жеме-жемге келгенде көмегін тоқтатқан жоқ. Керісінше, Ресейдің соғыс өнеркәсібіне қажетті бөлшектер көбеймесе, азаймай жатыр. Енді міне, Ресей президенті қайта сайланып, күшіне мінген соң Қытайға екі күндік сапармен барды. Бүгін соның екінші күні жалғасты. Сарапшылар бұл сапардың мақсаты – Қытайдың көмегін ұлғайту екенін айтуда.
Ресей президенті қайта сайлана салысымен елдің экономикасы мен соғыс өнеркәсібін қолға алғаны байқалады. Сол үшін ол жоғары билікте бірнеше кадрлық ауыс-түйіс жасады. Ал күнді созбай Қытайға барды. Көптен бері шет елге шықпаған Ресей президентінің тосыннан Қытайға сапарлауының астарында көп нәрсе жатқан болса керек.
Ресей қазіргі күні қолдап-қуаттауға зәру. Себебі екі жылдан аса уақыттан бері сағыздай созылып келе жатқан соғыс пен Батыстың санкцияларының Ресей экономикасы мен қаржы әлеуетіне қандай да бір дәрежеде кері әсері болды.
Түрлі басылымдар Ресей президенті қайта сайланғаннан кейін жаңа әскери экономика құруға кірісті деп жазып жатыр. Соның бастамасы Қытайға арқа сүйеп, көмек сұраудан басталып отыр. Мәскеу Бейжіңнің қолдауын мүмкіндігінше арттыруды көздейді. Қытай Ресейдің одақтасы екеніне толық көз жеткізе бастады. Себебі Қытай Батыс санкцияларының салмағын Ресей үшін жеңілдетіп келеді. Ғаламдық тауар тізбегі мен халықаралық нарықтан шеттетілген Ресей үшін Қытайдың көмегі ауадай қажет екені түсінікті.
АҚШ-тың қысымымен Қытайдың Ресейге экспорты екі-үш айдан бері қысқарған болатын. Енді Қытай экспорты қайтадан бұрынғы қалпына түсіріледі жеп жатыр. Жалпы, соғыс басталғалы бері Қытайдың Ресейге экспорты бұрынғыдан гөрі күрт өткені айтылуда. Бірқатар басылымдар Қытайдағы Карнеги қорының Натаниэль Шер деген аға сарапшысының сөзін келтіріпті. Оның айтуына қарағанда, Бұл сапардың басты мақсаты – соғыстың экономикалық жағын сөйлесу. Қытай ай сайын Ресейге 300 миллион долларға екі мақсатта қолданылатын тауарлар жібереді екен. Яғни соғыс өнеркәсібіне қажетті бөлшектерді аттандырып отырады. Әрине, тегін бермейді. Бірақ ондай зәрлі нәрсені сатып алудың өзі Ресей үшін үлкен көмек. Сарапшы соғыс басталғаннан бергі кезеңде Қытайдың Ресейге экспорт көлемі 60 пайызға артқанын келтіріпті. Оның кеден деректеріне жасаған талдауында 2023 жылы қару-жарақ өндірісінде қолданылатын аса қажетті бөлшектердің 90 пайызы Қытайдан жеткізілгені көрсетілген. Былтыр Қытай мен Ресей арасындағы сауда көлемі 26 пайызға ұлғайып, 240 миллиард долларға жетіпті.
Ресей президенті 12 мамырда Қорғаныс министрін ауыстырды. Бұл қызметке экономист адамды тағайындады. Осының өзі әскери экономиканы көтерудің қолға алынғанынан хабар береді. Соның бастапқы қадамы осы Қытай сапарынан анық көрініп тұр. Мұндай Ресейдің қорғаныс және әскери өнеркәсіп мәселесі бірінші кезектегі әңгімеге арқау болып отыр. Сарапшылар экономист адамның қорғаныс министрі болуы – Украинаға қарсы ұзақ соғыста әскери техника мен қару-жарақ өндірісін арттырудың жолы деп отыр. Бұған экономика саласында лауазымдық қызметтерді атқарған жаңа Қорғаныс министрінің Қытаймен жұмыс тәжірибесі үлкен деп жатыр. Жалпы, Ресей соңғы жылдары мамандарының Қытайда жұмыс істеуін мүмкіндігінше арттырған. Солардың ішінен өзіне керек мамандарды іріктеп шығарып жатыр. Ондай мамандардың бірі жаңадан тағайындалған Қорғаныс министрі.
Ресей Украинаға әскер кіргізуден бірнеше күн бұрын Бейжің мен Мәскеу екі арасында шексіз әріптестік орнағанын жариялаған еді. Содан бері Қытай Ресейді қолдап-қуаттап келеді.
Ресей президентінің Қытайға екі күндік сапарының алдында Кремль кездесу барысында жан-жақты әріптестік пен стратегиялық қарым-қатынасқа қатысты бар мәселе талқыланады деп мәлімдеген. Ол жақтағы кездесулердің барысында Путин мен Си Цзиньпин бірлескен мәлімдемеге қол қойды және Қытай мен Кеңес Одағының дипломатиялық қарым-қатынасына 75 жыл толуына орай ұйымдастырылған шараға қатысты. Путиннің өзі мен Ресей делегациясы Қытайдың үкімет басшысы Ли Цянмен кездескенде сауда-саттық мәселесі талқыланған. Сондай-ақ Ресей басшысы екі жерде ашылған бірлескен сауда жәрмеңкесінің тұсауын кесті.
Қытайға сапарынан бір күн бұрын Ресей басшысы Қытайдың ақпарат агенттігіне сұхбат берген. Онда Си Цзиньпинмен ескі достар екенін, Мәскеу-Пекин қатынасы жаңа деңгейге көтерілгенін, екі мемлекет көпполярлы әлемдік тәртіп құру үшін сыртқы саяси әріптестігін нығайтып жатқанын айтқан. Путин билік басында ширек ғасырдан бері келе жатыр. Осы уақыт аралығында оның Си Цзиньпинмен кездесуі 42 рет өтіпті. Бүгінгі кездесулері 43-ші болып отыр.
Қытай басшысы жақында ғана Еуропа елдеріне сапарлап қайтқан. Ол Франция, Сербия және Венгрияға барған. Бүгінгі кездесуде Қытай төрағасы Ресей президентіне Еуропа сапарынан не түйгенін, ол жақта Украина мәселесі бойынша не айтылғанын жан-жақты жеткізіп, екеуі осыны талқылаған болар.
Ресей мен Қытай бірлескен әскери жаттығулар өткізе бастады. Жақында АҚШ-тың барлау қызметі Ресей мен Қытай әскери салада тығыз әрекет етіп отырғанын, тіпті Тайваньға басып кіру жоспары болуы мүмкін екенін айтты.
Қысқасы, Ресейдің Қытаймен қарым-қатынасы күрт артты деуге болады. Әрине, Ресей Қытайдан қару-жарақ емес, сол қару-жарақ пен техниканы өндіретін бөлшектерді алуға мүдделі. Осындай көмекпен Ресей өзінің әскери өнеркәсібін аяққа тұрғызғысы келеді. Ресей делегациясының Қытайға екі күндік сапармен баруындағы басты мақсат та сол. Қытайдың арқасында Ресейде әскери зауыттарды көбейтпек. Бұл іс жаңа Қорғаныс министріне тапсырылған.
Осының бәрін көріп-біліп отырған Америка мен Еуропа елдері әзірге пәлендей мәлімдеме жасаған жоқ. Алдағы уақытта олар бұған байланысты үн қататыны белгілі.