RUS
Мегаполистің тау бөктеріндегі аймағын салу саласындағы сыртқы талдау нәтижелері Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Қоғамдық кеңесінің көшпелі отырысында қаралған. Отырыста Алматыдағы құрылыстардың жүйелі түрде жоспарланбағаны жөнінде бірнеше факторлар келтірілген. Агенттіктің таратқан ақпаратына сәйкес, құрылыс процестерінде жемқорлықтың мынадай факторлары анықталған:
Біріншісі - қала құрылысы жүйелі жоспарланбаған.
Талдау Алматының бас жоспары 2011 жылдан бері жаңартылмағанын көрсетті. Осыған байланысты 63 мың гектардан астам жердің функционалдық аймақтары экологтардың, СЭҚ және ТЖ органдарының қатысуынсыз өзгерген.
Бұл табиғатты қорғау аймақтарында және өзендер маңындағы бақылаусыз дамуға әкелді.
Сонымен қатар «Тау алыбы» шағын ауданында сібір жарасы жерленген жер орнына жақын жерде тұрғын үй кешендері белсенді салынуда.
Екіншісі - жердің мақсаты өзгертілген.
Әкімдіктің лауазымды адамдары жердің нысаналы мақсатын өз қалауы бойынша өзгерткен. Мысалы, саяжай учаскелерінің орнына ЖТК салынған.
Сонымен қатар мұндай қақтығыс кадастрлық құн айырмашылығын төлемеуге мүмкіндік берді. Мысалы, 2021 жылы қала тұрғындарының бірі 2 гектар жер учаскесінің нысаналы мақсатын «ЖҚШ»-дан «ЖТҮҚ» - ға өзгерткен. Алайда кадастрлық құнның 126 млн теңге мөлшеріндегі айырмасы оларға төленбеген.
Жер кодексінің нормаларына қайшы келетін құрылыс салудың қала құрылысы регламенттерін іске асырудың өңірлік жоспары осындай тәжірибелердің себебіне айналып тұр.
Үшіншісі - инвестициялық жобаларға қатысу арқылы жеке меншікке жер алынған.
Әкімдіктің лауазымды адамдары сауда-саттық жасамастан кәсіпкерлерге инвестициялық жобаларға арналған учаскелерді жалға берген. Жалған пайдалануға беру арқылы жерлер жеке меншікке сатып алынды.
Мемлекет жоғалтқан пайда алдын ала шамамен 400 млн теңгені құрады.
Төртінші - құрылыс процестері жемқорлық факторларына толы.
Заңнамалық регламенттің болмауы әкімдік қызметкерлеріне жосықсыз құрылыс салушылардың пайдасына құқықтық база нормаларын түсіндіруге мүмкіндік берді.
Осылайша, қала тұрғындарының бірі бір-біріне іргелес төрт учаскеде үш бақша үйін салуға рұқсат алған. Құрылыс аяқталғаннан кейін нысандар бақша үйлері ретінде пайдалануға берілді, бірақ кейіннен «Baganashil» тұрғын үй кешені ретінде іске асырылған.
Талдау ЖТҮҚ немесе бақша үйлеріне арналған жерлерде көп пәтерлі кешендер мен коммерциялық нысандар салынған 11 фактіні анықтады.
Эскиздік жобадан және ЖСҚ-тан ауытқыған құрылыс кең таралған бұзушылық болып табылады. Биіктігі 12 метр және 3 қабаттан аспайтын әл-Фараби даңғылынан жоғары объектілерді салу кезіндегі шектеулерге қарамастан, биіктігі 15 метр «Домино» клуб үйі ішінара пайдалануға берілген. Осындай 18 нысан анықталды.
Талдау аясында 84 гектар аумақта 10 көппәтерлі кешен бойынша құрылыс тығыздығының артуы анықталды.
Бесінші - мемлекеттің құрылысты бақылаудағы әлсіздігі.
Қала құрылысын бақылау бизнесті жүргізуді жеңілдету және жемқорлықты азайту мақсатында жеке объектілерді қабылдаудан алынып тасталды. Алайда жемқорлық тәуекелдері сақталып, бұл ретте уәкілетті органның жауапкершілігі төмендетілді.
Мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылауының шенеуніктері екі құрылыс салушыға қатысты рұқсатсыз құрылыс үшін тек әкімшілік жаза қолданған. Уәкілетті орган өз актілерінің орындалуын бақыламағанмен қоса, әрқашан сот ісін бастауға бастамашылық жасамайды.
Бұзушылықтарға әрекет етудің құқықтық тетігінің болмауы заңсыз дамуды заңдастыруға әкелді.
Алтыншы - құрылыс саласындағы мемлекеттік қызметтерді үстіртін цифрландыру.
Электрондық форматта құжаттарды қабылдау процесі ғана қамтылған. Ашық емес процедуралардың арқасында «көмекшілер» нарығы пайда болған.
Антикор талдау барысында тұрғын аймақтан 229 гектар жерді рекреациялық аймаққа қайтару бойынша ұсыныстар берген. Бұл тармақ ағымдағы жылдың мамыр айында Үкімет бекіткен Алматы қаласының 2040 жылға дейінгі жаңа Бас жоспарында ескерілген.
Қорытындылай келе, мынадай нәтижелер көрсетілген:
Жалпы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет талдау нәтижелері бойынша анықталған жемқорлық тәуекелдерін жою бойынша кешенді жоспар дайындады. 58 тармақтан тұратын құжат одан әрі іске асыру үшін уәкілетті органдарға берілді.
Барлық сыбайлас жемқорлық фактілері бойынша Агенттік 8 қылмыстық істі тергеуде, - дейді Агенттіктің баспасөз қызметі.
Еске сала кетсек, бұған дейін депутат Бақытжан Базарбек орман қоры жерлерін және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды иеліктен шығару мәселелері бойынша "Алматының таулары кімнің меншігіне өтіп кеткен?!" деген депутаттық сауал жолдаған болатын. Мәселе көп өтпей, көшпелі отырыста қаралып отыр.