RUS
SMARTNEWS.KZ басылымының хабарлауынша, Еуропарламент депутаттары жасанды интеллект арқылы жасалған балаға қатысты жыныстық сипаттағы зорлық-зомбылық материалдарын қылмыстық жауапкершілікке тартатын директива жобасын мақұлдады. Бұл шешім балаларды қорғау және заңдағы олқылықтарды жою мақсатында қабылданды.
Жаңа құжат балаға қатысты груминг (ересек адамның баламен жыныстық ниетпен байланыс орнатуы), сексуалдық шантаж, тікелей эфирдегі зорлық әрекеттері мен жыныстық келісім жасы сынды күрделі мәселелерді де қамтиды.
Директива 599 депутаттың қолдауымен қабылданып, небәрі 2 адам қарсы, 62-сі қалыс қалды. Мұндай үлкен саяси қолдау ЕО үшін сирек құбылыс.
“Жасанды интеллект жасаған материалдарға шынайы бала порнографиясы секілді қараймыз. Себебі мұндай модельдер әдетте шынайы зорлық видеоларына сүйеніп үйренеді. Бұл — шын өмірдегі зорлыққа апаратын бір қадам ғана,” – деді Нидерланд депутаты Йерун Ленаерс.
Балаларға қауіп төндіретін технологиялар
Protect Children ұйымының зерттеуіне сүйенсек, балаға қатысты зорлық контентін көру мен шынайы қылмыс жасау арасында байланыс бар. Респонденттердің:
52%-ы — мұндай материал көре берсе, нақты әрекетке барудан қорқатынын айтқан,
44%-ы — кәмелетке толмағанмен жыныстық байланыс туралы ойлаған,
37%-ы — сол ойды іске асырғанын мойындаған.
Депутат Ленаерстің сөзінше, соңғы бір жылда ИИ арқылы жасалған бала порнографиясының саны 1000%-ға артқан.
Технологиялық компаниялар мен балалар құқығын қорғаушылар Еуропарламент бастамасын қолдап шықты. OpenAI, TikTok, Snapchat, Meta сынды алпауыттарды қамтитын DotEurope тобы мен Eclag ұйымы бірлескен мәлімдеме жасап:
“ЖИ-нің балаларға қарсы жыныстық зорлықта қолданылуына қарсы тұру үшін алғаш рет осындай ынтымақтастыққа келдік. Бұл бағытта одан әрі де бірлесіп жұмыс істеуге ниеттіміз,” – деді.
Келесі қадам – үшжақты келіссөз
Алайда бұл шешім заң ретінде күшіне енген жоқ. Енді Еуропарламент, Еурокомиссия және ЕО Кеңесі арасында "триалог" басталады. Яғни, заң мәтіні соңғы келісімге дейін өзгеруі мүмкін.
Айта кетейік, ЕО Кеңесі желтоқсанда өз позициясын қабылдаған, бірақ онда ИИ арқылы жасалған бала порнографиясын қылмыстандыру мәселесі болмаған. Осыған байланысты депутаттар мен құқық қорғаушылар министрлерді өз позицияларын қайта қарауға шақырып отыр.
"Жыныстық келісім жасы" бойынша да пікірталас бар
Заң жобасы аясында жыныстық келісім жасы туралы ережелер де талқылануда. Бельгия, Финляндия, Ирландия, Латвия, Люксембург, Словения және Швециядан құралған жеті елдік коалиция:
“Кәмелетке толған баланың келісімі заңды болғанымен, олар әлі де осал. Сондықтан оларды заң жүзінде сенімді қорғау қажет,” – деген мәлімдеме жасады.
Заң жобасы не қарастырады?
Жаңа директива тек ЖИ суреттерімен шектелмейді. Ол ЕО-ға мүше елдер үшін:
– онлайн груминг пен жыныстық қол жүгіртуді нақты қылмыс деп танып,
– тікелей эфирдегі зорлық-зомбылықты тыйып,
– жыныстық зорлық туралы арыз беруге уақыт шектеуін жояды,
– "педофилдерге арналған нұсқаулықтар" (баланы қалай азғыру керек, қалай ұсталып қалмау керек деген мазмұндағы жазбалар) тәрізді материалдарды тыйым салады.
“Бала қауіпсіздігін қорғаудан маңызды мәселе жоқ. Біз ешқашан тым амбициялы болып кете алмаймыз. Бұл – ортақ міндет”, - дейді Ішкі істер бойынша ЕО комиссары Магнус Бруннер.